Przejdź do głównej zawartości

Na polach łazduńskich

Łazduny – wieś w rejonie iwiejskim obwodu grodzieńskiego na Białorusi. W drugiej połowie XIX wieku w pobliżu miasteczka Łazduny Korwin-Milewscy wybudowali pałac i duży park o tej samej nazwie. Później wokół majątku rozrosła się wieś, również o nazwie Łazduny. Następnie obie wsie nazywano różnie, np. Łazduny i Łazduny 1, Łazduny południowe i Łazduny północne. Obecnie Łazduny północne noszą oficjalnie nazwę Łazduny 1, a południowe Łazduny 2.

Dobra te były dziedzictwem Radziwiłłów. W 1806 roku Dominik Hieronim Radziwiłł podarował Łazduny Józefowi Wołodkowiczowi i jego żonie Karolinie z Brzostowskich. Po 1810 roku majątek nabył Samuel Wołk-Łaniewski, który podarował go swojej wnuczce Weronice Wołk-Łaniewskiej zamężnej za Oskarem Korwin-Milewskim. Ostatnim właścicielem majątku był ich syn Hipolit Milewski.

W czasach zaboru Łazduny, znalazły się na terenie ujezdu oszmiańskiego guberni wileńskiej, a po traktacie pokojowym w Rydze z 1921 roku w gminie Ługomowicze powiatu wołożyńskiego województwa nowogródzkiego.

Msza polowa w Łazdunach, 4 grudnia 1920 r. Archiwum Akt Nowych, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze w Warszawie, sygn. 93, k. 2

4 grudnia 1920 roku o godzinie 14 na polach tutejszego majątku Naczelny Wódz Józef Piłsudski własnoręcznie dokonał uroczystego aktu dekoracji chorągwi pułków 9 Dywizji Piechoty: 15, 22, 34 i 35 oraz trąbek 9 pułku artylerii polowej i I dywizjonu 9 pułku artylerii ciężkiej, Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Dekorowanie Sztandarów 9 Dywizji Piechoty w Łazdunach, 4 grudnia 1920 r. Archiwum Akt Nowych, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze w Warszawie, sygn. 93, k. 3

Tak więc 6 kwietnia 1933 roku w Brześciu nad Bugiem mjr. dypl. Bronisław Szostak, były dowódca 4 kompanii 34 pułku piechoty, wspominał ten dzień:

“Naczelnego Wodza oczekuje w Łazdunach d-ca 9 dywizji płk Trojanowski ze sztabem i 4 komp. 34 p. p. jako honorową.
Przybywa Wódz.
Padają słowa komendy. Po chwili widzę tylko zbliżające się krzaczaste brwi i wąsy. Wszystko inne zginęło mi z przed oczu.
Trzykrotnie salutuję szablą.
“Panie Marszałku!” następuje raport.
Tegoż dnia na łazduńskich polach stają pułki 9 dywizji piechoty. Z 18 brygady są tylko kompanje honorowe 22 i 34 pp. z chorągwiami.
Przegląd. Chylą się przed Wodzem chorągwie, poczem po mszy polowej odbywa się dekoracja.
Z przemowy Marszałka brzmią mi jeszcze w uszach tej treści mniej więcej słowa:
“Na drodze swej nie mieliście wielkich miast, których zdobycie wsławiłoby wasze imię.
Na wojnie każdemu może się zdarzyć choć raz dokonać czynu, zasługującego na nagrodę. Lecz o ile więcej wart jej jest ten kto przez całą wojnę był niezachwiany, na kogo mogłem liczyć w najcięższych nawet chwilach i być pewnym, że nigdy nie zawiedzie.
W moim notatniku Naczelnego Wodza nie macie żadnego minusu i dlatego 9 dywizja otrzymuje najwyższe odznaczenie wojskowe”.
Następnego dnia odwoziłem do pułku, będącego podówczas w Januszach pod Wilnem, chorągiew, ozdobioną orderem “Virtuti Militari””.

Defilada 9 Dywizji Piechoty w Łazdunach, 4 grudnia 1920 r. Archiwum Akt Nowych, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze w Warszawie, sygn. 93, k. 4

W czasie I wojny światowej pałac w Łazdunach został rozgrabiony i częściowo spalony. W grudniu 1920 roku przebywał w pałacu Józef Piłsudski podczas wizyty w 9 Dywizji Piechoty. W 1926 roku Sejmik Wołożyński z własnych funduszów zakupił większy obszar ziemi wraz z pałacem od Hipolita Korwin-Milewskiego, gdzie zaprojektował założyć pierwszą w powiecie niższą szkołę rolniczą, która została otworzona w styczniu 1928 roku.

Dwór w Łazdumach podczas pobytu w nim Józefa Piłsudskiego, 4 grudnia 1920 r. Archiwum Akt Nowych, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze w Warszawie, sygn. 93, k. 5

Obecnie z pałacu Korwin-Milewskich pozostały jedynie ruiny jego fundamentów i pozostałości parku.

mjr. zw. Denis Krawczenko. Józef  Piłsudski. Kresy w hołdzie Marszałkowi

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Polska Organizacja Wojskowa - Fragmenty witebskie

W dziejach polskiej myśli niepodległościowej, reprezentowanej w latach 1914 - 1921 przez organizacje młodzieży w Rosji, Witebsk ma swoją piękną kartę i obok Moskwy i Kijowa był, jeśli nie najliczniejszem, to z pewnością najruchliwszem i najbardziej zwartem ideowo, kulturalnie i towarzysko środowiskiem ożywionej działalności, prowadzonej w pierwszym rzędzie w karnych szeregach zainicjowanego tu w jesieni roku 1915 harcerstwa polskiego. Zarówno kierownicy jak i szeregowcy harcerstwa wileńskiego rekrutowali się początkowo niemal wyłącznie z elementów napływowych z b. Królestwa i Wileńszczyzny. Godną uwagi cechą środowiska był pozytywny stosunek młodzieży do idei niepodległościowej, mającej tu grunt b. podatny, czego wyrazem może być do pewnego stopnia fakt, że zorganizowaną podk oniec r. 1915 pracę rozpoczęło z inicjatywy uczestnika walk legjonowych, (pseudonim Topór), który dotarłszy w tym czasie do Witebska, w charakterze emisarjusza, potrafił natchnąć młodzież zapałem i wiarą w pomyśln...

Kresowe miasto Głębokie a Marszałek Piłsudski

Głębokie, to położone na Białorusi miasto powiatowe obwodu witebskiego. W dawnych czasach kresowe miasteczko w powiecie dziśnieńskim, nad brzegiem jeziora tegoż nazwiska, należało kolejno do magnackich rodów: Radziwiłłów, Korsaków, Zenowiczów, a po traktacie pokojowym w Rydze z 1921 roku wróciło do Rzeczypospolitej i stało się centrum administracyjnym dziśnieńskiego powiatu województwa wileńskiego. Głębokie, widok ogólny miasta przed 1930 r. CBN Polona Według opowieści Józef Piłsudski kilkakrotnie odwiedził Głębokie i okolice. Po akcji bezdańskiej w roku 1908 przez pewien czas ukrywał się w majątku Boryskowicze, należącym do Doboszyńskich. Gościł w Mosarzu, ale nie przywitali go zbytnio – właściciel, Kalikst Józef Piłsudski, unikał swego rewolucyjnego krewnego. Następnie, gdy Polska odrodziła się, a jego krewny został jej przywódcą, Kalikst Piłsudski bardzo żałował swojej nadmiernej ostrożności. Ale więzi rodzinne nadal nie zostały przerwane. W maju 1935 roku, kiedy zmarł Marszałek Jó...

Ocalić od zapomnienia - Władysław Dąbrowski

W dniu 9 lipca 2020 roku członkowie oddziału Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzili wyprawę rozpoznawczą w okolicach wsi Hermanowicze (wieś w rejonie szarkowszczyńskim obwodu witebskiego), aby sprawdzić informacje o grobach polskich żołnierzy poległych podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. mjr. Władysław Dąbrowski, fot. Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. mjr. Władysława Raginisa Odkryliśmy, że 5-6 kilometrów od wioski Hermanowicze, obok ruin fundamentów i piwnic dawnego majątku Podolszczyzna, znajduje się kwatera polskich żołnierzy na terenie o wymiarach około 20 na 20 metrów. W kwaterze znajduje się 6 grobów: 5 szeregowców (nazwiska są czytane) 30. Pułku Strzelców Kaniowskich, którzy polegli (zamordowani) w potyczce z bolszewikami dnia 6 czerwca 1920 roku, oraz grób polskiego oficera (według opowiadań). Jego pomnik znajduje się 5 metrów od grobów i leży w ziemi na skraju urwiska, co uniemożliwiło odkrycie napisu. Również przy wejściu znajduje się g...